Với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI), ngành công nghiệp tình báo sẽ thay đổi rất nhiều. Các xu hướng khiến AI trở nên hấp dẫn đối với doanh nghiệp trong những năm gần đây – xử lý đa dữ liệu, thuật toán tốt hơn và nhiều sức mạnh xử lý hơn giúp quá trình vận hành mượt mà – đang mang đến cho các cơ quan gián điệp nhiều ý tưởng lớn.
“Gián điệp kiểu truyền thống” không còn phù hợp?
Theo chuyên gia, trí thông minh của con người sẽ luôn quan trọng, nhưng máy học (machine learning) có thể giải phóng để họ tập trung vào những nhiệm vụ mà họ giỏi hơn.
Một ví dụ là các thuật toán vệ tinh và AI rất hữu ích trong việc đếm số lượng xe tải trên cầu, nhưng không thể cho bạn biết ý nghĩa của những xe tải đó. Bạn cần con người để tìm ra mong muốn, ý định và mong muốn của những con người khác. Các nhà phân tích con người dành càng ít thời gian để đếm xe tải trên cầu, thì họ càng có nhiều thời gian để tìm ra những chiếc xe tải đó đang làm gì và tại sao.
Ngoài ra, có một lượng lớn dữ liệu nguồn mở, và trí tuệ nhân tạo có thể giúp sàng lọc các dữ liệu này. Vì vậy, một chu trình tình báo mới có thể bắt đầu bằng cách sử dụng thông tin nguồn mở để làm nổi bật các vấn đề chính, sau đó sử dụng các nguồn của con người tìm hiểu sâu hơn về chúng.
Rất nhiều công việc phân tích của con người hiện nay là các nhiệm vụ thông thường có thể được tự động hóa bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Ví dụ xác định vị trí tên lửa đất đối không của Trung Quốc trên lãnh thổ rộng lớn của nước này: Một thuật toán phân tích hình ảnh vệ tinh có thể giảm số lượng các địa điểm đáng ngờ, giúp giải phóng băng thông để con người thực hiện tư duy phân tích ở cấp độ cao hơn.
Một trong những ý tưởng hấp dẫn nhất mà các lực lượng đặc nhiệm nghĩ ra trong việc sử dụng AI là các nhóm sử dụng thông tin nguồn mở và AI sẽ cùng cạnh tranh với các nhà phân tích con người. Khi có các giả thuyết thay thế, phân tích của con người có thể trở nên sắc nét hơn và bao quát hơn.
Công nghệ AI trong hoạt động gián điệp và phản gián
Thay vì theo dõi lẫn nhau bằng con người thật, máy móc sẽ theo dõi lẫn nhau theo cái cách con người vẫn làm: Dò xét, tìm hiểu xem các hệ thống máy móc và công nghệ thu thập thông tin tình báo khác đang và sẽ làm gì. Về bản chất, hoạt động tình báo vẫn là đánh cắp và bảo vệ thông tin mật. Tuy nhiên, cách thức để thu thập, phân tích và phân bố thông tin sẽ khác một cách cơ bản.
Công cụ điện toán ngày càng mạnh, các loại cảm biến đặc chủng, cảm biến thương mại như robot mạng, máy bay không người lái, vệ tinh nhỏ sẽ mang về lượng thông tin cực lớn. Năm 2017, Cơ quan Tình báo Không gian địa lý quốc gia Mỹ dự báo chỉ trong 5 năm, lượng dữ liệu cơ quan này phải xử lý sẽ tăng gấp một triệu lần. Lượng dữ liệu quá lớn được tạo ra trong một khoảng thời gian rất ngắn đã vượt quá khả năng xử lý của con người.
Hiện tại, quân đội Mỹ đang có trong biên chế hơn 11.000 hệ thống bay không người lái và thậm chí còn nhiều hơn các hệ thống khí tài hoạt động dưới nước, trên mặt đất và trong không gian vũ trụ. Các đơn vị an ninh mạng của Mỹ cũng phải đối phó với hàng triệu robot mạng cũng như hàng tỷ thiết bị công nghệ Internet vạn vật có khả năng hoạt động như các cảm biến thu thập dữ liệu. Những hệ thống đang ngày càng được phổ biến này có trí thông minh của riêng chúng để vận hành, và theo thời gian chúng ngày càng trở nên thông minh hơn khi hoạt động theo cơ chế học máy và sẽ trở thành bên tiếp nhận chính các nguồn thông tin tình báo. Điều này đặt ra thách thức phải làm sao để chống lại hoạt động gián điệp bằng máy móc. Nói cách khác, hoạt động phản gián của các cơ quan tình báo sẽ phải xác định rõ được mục tiêu phản gián và hỗ trợ các hệ thống tác chiến hiện đại chống lại các hoạt động thu thập thông tin cực kỳ tinh vi do máy móc thực hiện.
Việc chuyển đổi mục tiêu tình báo sang các hệ thống tự động đồng nghĩa với việc máy móc sẽ theo dõi và đánh lừa máy móc, giống như cách hoạt động tình báo con người thường thấy. Một hệ thống AI (AI-1) có nhiệm vụ phân tích một câu hỏi cụ thể, chẳng hạn như liệu một đối tượng nào đó có đang chuẩn bị cho chiến tranh hay không. Trong khi đó, một hệ thống AI tương tự (AI-2) do đối tượng khác vận hành lại có thể cố tình đưa ra dữ liệu gây nhiễu để làm giảm khả năng phân tích của hệ thống AI-1.
Hệ thống AI-1 lại có thể nhận biết được thủ đoạn này và loại bỏ dữ liệu gây nhiễu trong khi vẫn tỏ ra là đang bị đánh lừa, nhằm đánh lừa lại hệ thống AI-2. Trong một vòng thông tin khép kín như vậy, thu thập thông tin tình báo và hoạt động phản gián có thể diễn ra mà cần rất ít sự can thiệp của con người.
Nguồn: qdnd.vn
